Şu an 10 saniye kadar durun, etrafınıza bakın ve gördüğünüz marka isimlerini sayın. Bu yazıyı okumak için tablet, telefon veya bilgisayar vb. kullandığınıza göre en azından bir marka adı söyleyebilirsiniz. Etrafımız bu kadar marka ile dolmuşken uzman olduğum bu konudaki bilgilerimi sizinle paylaşmazsam olmazdı.

Özellikle pazarlama sektöründe sıkça kullandığımız marka aslında nedir? Marka, en basit tanımıyla, bir işletmenin veya kişinin sunmuş olduğu ürün/hizmetin diğer işletmelerin sunmuş olduğu ürün/hizmetten ayrılmasını sağlayan işaret, kelime veya sembollere verilen isimdir.

Marka denildiğinde pek çok insanın aklına ürün veya hizmet satan işletmeler gelir fakat marka tanımı bununla sınırlı değildir. Bir ürün veya hizmet sunan insanlar da marka olarak tanımlanır. Örneğin Şeyma Topaloğlu; Halkla ilişkiler, pazarlama, markalaşma, sosyal medya gibi konularda hizmet veren bir markanın adıdır. 

Marka, elle tutulur bir şey değildir. Onu göremezsiniz, dokunamazsınız, koklayamazsınız. Markaların yalnızca izlerini görürsünüz. Size sunduğu ürüne dokunabilirsiniz. Marka soyut bir kavramdır, zihinde yaratılır, algıdan ibarettir. Marka somut bir kavram değildir.

Marka kavramı; tüketicilerin ürün, hizmet, şirket veya kişiler hakkında olumlu veya olumsuz fikirler edinmesini sağlar. Marka, kimlik yaratır. Hizmet verilen pazarda ben de varım diyebilmek için markalaşmak gerekir. 

Her markanın kendine özgü bir adı, logosu, kimliği olur. Aynı pazarda yer alan markaların benzer unsurları bulunsa da her bir marka kendine hastır. Artık her sektörde bir rekabet var. Her markanın mutlaka bir alternatifi var fakat nasıl ki her bireyin parmak izi birbirine benzemesine rağmen birbirinden farklı ise her marka da birbirinden farklıdır. 

Markalar, işletmenin veya kişinin bulunduğu sektörde bir kimlik kazanılmasını sağlar. Ayrıca markalar kendi kimlikleri ile bütünleştirdikleri isim, logo ve sloganları sayesinde tüketiciler tarafından tanınmayı amaçlarlar. Örneğin bugün elma logosu gördüğünde pek çoğumuzun aklına hemen apple gelir ya da yeşil bir deniz kızı gördüğümüzde hemen starbucks’ı anımsarız.

Marka, maddi kazanç sağlayan ama maddi olmayan soyut bir kavramdır. İnsanlar marka isimlerini ve logolarını marka ile karıştırabilmektedir. Aslına bakılırsa bu kavramlar “marka” kelimesine eş değer olmamakla birlikte pazarlama faaliyetlerinde kullanılan araçlara örnektir. Örneğin elma işareti bir marka değildir. Bir markanın logosudur. Ya da Apple bir marka değil bir markanın adıdır. Marka kavramı tamamen kişinin zihnindeki algı ile ilgilidir, somut varlığı bulunmaz.

Slogan, marka adı, marka logosu gibi unsurların birleşmesiyle birlikte bir marka kimliği oluşur. Başarılı pazarlama stratejilerine sahip olan markalar, rakiplerinden sıyrılarak tüketici zihninde onlardan daha fazla yer alır. 

Buna hemen basit bir örnek verelim. Bisküvi denildiğinde önce hangi marka adı aklınıza geliyor? Benim aklıma ilk gelen markalar; Ülker ve Eti oldu. Çoğunuzun aklına bu isimlerin geldiğini düşünüyorum. Hatta bu örneği biraz daha destekleyelim. Şu anda yeni bir sekme açıp arama motoruna “bisküvi” yazmanızı ve görsellere tıklamanızı istiyorum. Karşınıza ne çıktı? İşte markalaşmanın mantığı bu kadar basit.

Marka Türleri Nelerdir?

Marka tanımı, oldukça geniş bir alana hizmet eder. Bu nedenle de birçok marka tanımı yer alır. Bilinen çok fazla marka türü olsa da genellikle birazdan bahsedeceğim 10 marka türü en bilinenlerdir.

• Ticari Markalar

Ticari marka, bir ürünü üreten veya satan işletmenin/kişinin diğerlerinden ayrılmasını ve bu malların yasal açıdan korunmasını sağlayan marka türüdür. Ticari markalar sayesinde, malı üreten üreticiler, marka adına dair kişisel haklarını koruyabilirler. Örneğin “Coke” marka adının sahibi Coca Cola’dır ve Coca Cola’dan başka hiçbir marka bu adı kullanamaz. Bunun yerine “cola” kelimesini kullanırlar.

• Üretici Markalar

Üretici markalar, ürünü üreten markalardır. Üretici marka, sunmuş olduğu ürünün tüm üretim süreciyle bizzat ilgilenir ve bu üretimi üstlendikleri kamu tarafından bilinir. Ürün markaları genellikle tüm ülke çapında  veya geniş bir bölgede tanıtılır. 

• Ürün Markaları

Ürün markası, imalatı veya satışı yapılan ürünlerin diğerlerinden ayırt edilebilmesini sağlar. Kurum markalarının çıkartmış olduğu ürünlere verilen isimler ürün markasıdır. Örneğin Tutku bir ürün markası iken Eti bir kurum markasıdır. 

• Kurum Markaları

Kurum markası bir diğer deyişle kurumsal marka,  kurumun adı, logosu, sloganı, kimliği gibi birçok değerini ifade eder. Kurum markaları, ürün markaları üzerinde bir şemsiye görevi görür. Ürün markaları bu şemsiye altında yer alan ayrı ayrı markalardır ve hepsi tek başına kendini yönetebilmektedir.

• Dağıtıcı Markalar

Dağıtıcı markalar aracılar tarafından yaratılır. Bu markaların temel amacı ürünlerin dağıtımını gerçekleştirmektir. Hatta bazen bu markalar üretici markalardan daha fazla tanınabilmektedir. Örneğin Migros, şok gibi markalar dağıtımcı markalardır.

• Hizmet Markaları

Hizmet markaları, adından da anlaşılacağı üzere, tüketicilere hizmet sunan, pazarlayan ve satan marka türüne verilen isimdir. Hizmet, ürünün aksine soyut bir kavram olduğu için hizmet markalarını geliştirmek ürün markalarını geliştirmeye kıyasla daha zordur. 

• Kişisel (Bireysel) Markalar

Kişisel marka, kişinin iş ve kariyer hayatına dair tüm bilgi, tecrübe ve donanımlarını tanıtmayı hedefleyen algının yaratılmasıdır. İnsanlar bu markalar aracılığı ile yaptıkları işi, sundukları hizmeti, yetkin olduğu alanları pazarlarlar. Buna somut bir örnek vermek gerekirse ünlü kişiler veya sporcular kişisel markadır.

• Lüks Markalar

Lüks markalar, adından da anlaşıldığı gibi yüksek kaliteli ürünler sunan markalardır. Bu markalar daha yüksek standartlara sahip tüketicilere hitap eder. Seçilmiş müşterilere sunulan ürünlerden oluşur. Lüks markalarda indirim çok fazla görülmez. Bunun en güzel örneği Rolex’tir.

• Küresel Markalar

Küresel markalar, tüm dünya pazarına sunulan ürün ve hizmetlerden oluşur. Küresel markalar global bir imaja sahiptir. Tüm dünya tarafından bilinir. Starbucks, Apple, McDonald’s küresel markaların en iyi örnekleridir.

• İmaj Markaları

İmaj markaları doğrudan satış yapmayı hedeflemez bunun aksine değer yaratmaya odaklanırlar. Tüketicinin zihninde olumlu bir prestij yaratmayı hedeflerler. Örneğin ünlü moda markaları imaj markalarının en iyi örneğidir.

 

Marka konusunda merak ettikleriniz için gelecek yazılarımı takipte kalmayı ve sorularınızı yorumlar kısmında paylaşmayı unutmayın. Yeni bir içerikte görüşmek üzere 🙂